De 6 meest voorkomende soa's

Dit zijn de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen (geslachtsziekten) in Nederland:

    1. Chlamydia
      Staat in Nederland met stip op 1 onder heteroseksuelen: jaarlijks wordt 60.000 keer de diagnose gesteld. Je merkt er vaak niks van, terwijl de infectie intussen wel seksueel overdraagbaar is. Chlamydia gaat weliswaar vanzelf weer over, maar dat duurt meestal lang: meer dan een jaar. Ondertussen kun je veel anderen besmetten of binnen een relatie elkaar steeds herbesmetten. De gevolgen van chlamydia kunnen groot zijn: bij vrouwen kan chlamydia onvruchtbaarheid veroorzaken.

      Symptomen? Vrouwen hebben meestal (vage) klachten als méér of anderssoortige afscheiding, pijn in de onderbuik en/of bloedverlies buiten de menstruatie om. Mannen kunnen last hebben van pijn bij het plassen en/of afscheiding uit de plasbuis.

      Wat te doen? De behandelend arts zal een antibioticakuur voorschrijven. In de week van de kuur kun je beter geen seks hebben, want dan kun je deze soa nog overdragen.

    2. Genitale wratten
      Wordt zo’n 42.000 keer per jaar vastgesteld. Genitale wratjes zitten op de penis, op en in de vagina en soms ook in en rond de anus. Je krijgt het door huid op huid contact en zelfs een condoom kan je er niet tegen beschermen – je kunt ook langs de randen worden besmet of via de handen of een handdoek bijvoorbeeld. De wratjes worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV), een veel voorkomend virus en de meeste mensen hebben er geen last van omdat hun afweersysteem het snel verslaat. Maar HPV is een virus dat ook kanker kan veroorzaken. De enige kanker waartegen we op het moment kunnen vaccineren (meer hierover in het interview met GGD-arts Anne-Marie Niekamp). De wratjes willen niet zeggen dat je kanker hebt of krijgt: ze worden door een andere variant van het HPV-virus veroorzaakt.

      Symptomen? Het duurt meestal een paar weken tot zo’n acht maanden voordat de wratten ontstaan. Ze kunnen jeuken, pijn doen en een branderig gevoel veroorzaken. Soms zie je de wratjes niet, doordat ze bijvoorbeeld in de anus of vagina zitten. Heel soms kunnen de wratjes ook in de mond zitten, maar dat komt weinig voor.

      Wat te doen? Uiteindelijk gaan ze vanzelf weer weg, al kan dat lang duren. Om cosmetische redenen of als ze in de weg zitten, kan de arts de wratjes behandelen. Bijvoorbeeld door een soort aanstipvloeistof voor te schrijven of door ze te bevriezen met stikstof. Het virus zelf blijft achter in de huid. Het is aan het eigen afweersysteem om het virus goed onder controle te krijgen. De wratten kunnen ook na een goede behandeling dus later nog eens terugkomen.

    3. Genitale herpes
      Is een soa die wordt veroorzaakt door een virus (herpessimplexvirus). Wordt zo’n 26.000 keer per jaar vastgesteld. Niet iedereen die ermee wordt besmet, heeft klachten. Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen, meestal in de vorm van pijnlijke blaasjes op de huid. De herpes-simplexvirustypen 1 en 2 kunnen ook de bekende koortslip veroorzaken. De besmettelijkheid van herpes is het grootst wanneer er blaasjes zijn. Maar ook zonder blaasjes kan het virus nog steeds aanwezig zijn in lichaamsvloeistoffen, zoals speeksel of vaginale afscheiding, en zo worden overgedragen. Wanneer iemand een koortslip heeft, kan het ook via speeksel of orale seks worden overgedragen op de geslachtsorganen. Andersom kan het virus ook een koortslip veroorzaken door oraal seksueel contact. Condooms maken het risico op herpesoverdracht kleiner, maar beschermen niet 100 procent. 

      Symptomen? Meestal ontstaan er pijnlijke branderige blaasjes op de huid en slijmvliezen rond de geslachtsorganen. Ook kun je koorts krijgen en spierpijn, of een algeheel gevoel van ziekte. 

      Hoe te behandelen? Herpes kan worden behandeld met medicatie. Daardoor verminderen de klachten en heb je er minder lang last van. Maar helaas blijft het herpes-simplexvirus voor altijd in het lichaam aanwezig en de klachten kunnen dan ook terugkeren.

    4. Gonorroe
      Komt zo’n 18.000 keer per jaar voor, zowel bij vrouwen als bij mannen, en het aantal gevallen stijgt. Bij mannen wordt deze soa in de volksmond een 'druiper' genoemd. Wordt veroorzaakt door een bacterie die zich nestelt op en in de slijmvliezen van de vagina, penis, anus, keel en ogen, en is enorm besmettelijk. Het kan vanzelf weer overgaan, maar onbehandeld kan het onvruchtbaarheid veroorzaken bij vrouwen.

      Symptomen? Vrouwen merken er weinig van, behalve soms wat meer vaginale afscheiding dan normaal. Mannen hebben duidelijkere klachten: pijn bij het plassen en/of een waterige of geel-groenige afscheiding uit de plasbuis. Ook zonder klachten kun je anderen besmetten. 

      Hoe te behandelen? Een antibioticakuur maakt er korte metten mee.

    5. Syfilis
      Is een ernstige aandoening, die absoluut behandeld moet worden. Wordt in Nederland zo’n 1.200 keer per jaar vastgesteld. Syfilis wordt veroorzaakt door een bacterie die zich in of rond de penis, vagina, anus of mond nestelt en van daaruit oprukt door het gehele lichaam. Komt vooral voor bij mannen die met mannen seks hebben. Was betrekkelijk zeldzaam, maar is nu ook onder jonge hetero's aan een kleine opmars bezig.

      Symptomen? Syfilis kent drie stadia:

      • In stadium 1 – twee tot twaalf weken na de besmetting – kunnen er zweertje ontstaan op of rond de vagina, anus of penis, of in de mond. Soms hebben mensen last van een grieperig gevoel/koorts. Maar dat hoeft allemaal niet het geval te zijn. Soms hebben mensen in stadium 1 nog geen klachten. 
      • Zonder behandeling dient zich enkele weken of maanden later stadium 2 aan. De bacterie heeft zich dan door het lichaam verspreid. Typische klachten zijn: uitslag op de romp, handpalmen en voetzolen, en soms ook haaruitval. Ook die klachten verdwijnen weer. 
      • Syfilisbacteriën kunnen onbehandeld van twee tot dertig jaar latent (zonder dat je er klachten van hebt) in het lichaam blijven. Na die tijd begint het derde stadium, waarin de bacterie zoveel schade heeft aangericht in je lichaam dat je er dementie en/of psychiatrische aandoeningen van kunt krijgen, of er zelfs dood aan kunt gaan.

        Hoe te behandelen? Een stevige antibioticakuur biedt soelaas. De eerste twee jaar na de behandeling wordt je bloed regelmatig gecontroleerd om te zien of er geen bacteriën zijn achtergebleven.
         
  1. HIV 
    Is het virus dat zich uiteindelijk doorontwikkelt tot aids. Gemiddeld zijn er 1.100 nieuwe diagnoses per jaar. Door hiv word je gevoeliger voor allerhande infecties, met mogelijk de dood als gevolg. Hiv kan worden behandeld en onder controle gehouden, maar niet worden genezen. Het komt het meeste voor bij mannen die seks hebben met mannen (anaal ontvangende seks vormt het grootste risico op besmetting) en kan ook door bloedcontact worden overgebracht. Het Maastricht UMC+ is één van de 27 officieel benoemde hiv-behandelcentra in Nederland en het enige hiv-behandelcentrum in Limburg.

    Symptomen? Soms kun je een paar weken of maanden na de besmetting verschijnselen ervaren die lijken op een flinke griep, maar niet altijd. Daarom is het belangrijk om je snel te laten testen als je risico hebt gelopen.

    Wat te doen? Het hiv-virus kan worden onderdrukt met medicijnen. Condooms en PrEP – dat staat voor: pre-expositie profylaxe (PrEP), een medicijn dat preventief beveiligt – zorgen voor beperking van de verspreiding van het virus.

 

Sluit de enquête