Maastricht UMC+
Het aantal gebruikers van oxycodon (merknaam Oxycontin) steeg in Nederland van 96.000 gebruikers in 2008 tot maar liefst 485.000 in 2018. “Oxycodon zou eigenlijk heel beperkt gebruikt moeten worden: voor acute pijn en pijn bij kanker. Verder bij specifieke pijnen die bijvoorbeeld ontstaan bij wervelverzakking, maar dan alleen op strikte indicatie en onder strikte voorwaarden. En tijdelijk, zonder oplopende doseringen en niet meer dan één voorschrijver. Maar in de praktijk zien we dat het ook bij chronische pijn wordt voorgeschreven en veelal door huisartsen.”
Oxycodon snel verslavend
“Het middel oxycodon lijkt heel snel verslavend te zijn, wellicht nog veel verslavender dan andere morfine-preparaten. Althans bij die mensen die ‘talent’ voor verslaving hebben. De ene persoon zal veel sneller verslaafd raken dan de ander (er zijn aanwijzingen dat verslaving mogelijk voor een deel genetisch bepaald is). Oxycodon heeft bovendien – naar we denken net als alle andere morfinepreparaten – de bijzondere eigenschap dat het bij chronisch gebruik overgevoelig maakt voor pijn. Na verloop van tijd worden normale prikkels steeds meer als pijnprikkels ervaren. Anders gezegd: de patiënt voelt pijn terwijl er niet of nauwelijks pijn is. Dit fenomeen wordt centrale sensitisatie genoemd en we zien het als pijnartsen regelmatig in de praktijk.”
Stoppen met oxycodon net zo moeilijk als stoppen met roken
In Nederlandse ziekenhuizen wordt oxycodon niet alleen bij heftige pijn bij kanker voorgeschreven, maar ook als pijnstiller na operaties. “Er is op zich niets tegen het post-operatief voorschrijven van oxycodon, maar het middel wordt vaak meegegeven aan de patiënt na diens ontslag uit het ziekenhuis. En daar gaat het fout”, aldus een stellige prof. Van Kleef. “Huisartsen zorgen ervoor dat patiënten lang doorgaan met het slikken van oxycodon, via een herhalingsrecept. Patiënten raken er vervolgens aan verslaafd en afkicken van het spul is hartstikke moeilijk. Stoppen met oxycodon is net zo lastig als stoppen met roken.”
Voorwaarden aan voorschrijving oxycodon
Van Kleef vindt dan ook dat artsen potentieel verslavende morfine-preparaten zoals oxycodon zoveel mogelijk dienen te vermijden bij chronische pijnklachten. Hij maakt zich zorgen over het feit dat oxycodon in toenemende mate wordt voorgeschreven bij chronische pijn. “Huisartsen en medisch specialisten dienen te weten dat dat niet de bedoeling is. De gevolgen kunnen ernstig zijn. Wat mij betreft zouden huisartsen sowieso heel terughoudend moeten zijn met het voorschrijven van morfine-preparaten als oxycodon. En ook medisch specialisten zouden het middel slechts onder een aantal strikte voorwaarden moeten inzetten: schrijf het bij voorkeur niet voor aan patiënten met een voorgeschiedenis van verslaving, niet langer dan drie maanden, evalueer maandelijks het effect en de noodzaak van verder gebruik, geen oplopende doseringen, niet meer dan één voorschrijver graag en geen herhalingsrecepten via de assistente.”
Naar aanleiding van maatschappelijke signalen over het toenemende gebruik en misbruik van oxycodon is ook minister Bruno Bruins van Volksgezondheid gealarmeerd. Een commissie gaat namens de minister het gebruik van deze middelen onderzoeken en zal te zijner tijd met aanbevelingen komen.