Verkoudheid & luchtweginfecties

Druk in de weer met zakdoekjes, hoestdrankjes en zuigtabletten? Aan het proesten en hoesten? Pijn in je keel, je neus, je longen? Dikke kans dat je een luchtweginfectie hebt. Wat doe je eraan en moet je ermee naar de dokter? Prof. dr. Geertjan Wesseling, emeritus hoogleraar Longziekten, geeft advies en helpt de feiten van de onzin te scheiden.

Een luchtweginfectie is een ontsteking van het slijmvlies in de luchtwegen. De lucht die we inademen, bevat onzichtbare ziekmakers. Als zo'n microbe zich nestelt in het slijmvlies, kan een infectie ontstaan. Meestal treft deze infectie onze bovenste luchtwegen en dan vooral onze neus en keel. Maar de boosdoener kan ook de lager gelegen longen of bronchiën infecteren. Longontsteking (pneumonie) en bronchitis zijn voorbeelden van dergelijke lage luchtweginfecties.
 

Oorzaken luchtweginfecties

Luchtweginfecties kunnen veroorzaakt zijn door een virus of een bacterie, mild of ernstig zijn, acuut (kortdurend) of chronisch. Verreweg de meeste luchtweginfecties – zeker de bekende verkoudheden – komen van een virus, verlopen mild en duren kort.

Bij de – veel zeldzamere – bacteriële infecties zijn pneumokokken (bij een bacteriële longontsteking) of andere kokken de belangrijkste ziekteverwekkers. Astma en COPD zijn overigens voorbeelden van een chronische luchtwegontsteking die niet door ziektekiemen wordt veroorzaakt.

Verkoudheid huistherapieën

Griep is geen verkoudheid

Griep en verkoudheid zijn beide bovenste luchtweginfecties. Ze lijken op elkaar, maar bij griep voel je je doorgaans veel beroerder. Een verkoudheid bouwt zich vaak langzaam op, terwijl griep van het ene op het andere moment begint. En bij griep heb je – anders dan bij een gewone kou – flinke koorts, nare rillingen en overal pijn.

"De meeste mensen noemen het griep als ze veel hoesten en zich koortsig en snotterig voelen. Maar die symptomen kunnen door een heleboel verschillende ziekteverwekkers worden veroorzaakt. Alleen wanneer het influenzavirus de boosdoener is, ben je officieel grieppatiënt." In alle andere gevallen heb je hoogstwaarschijnlijk een andere luchtweginfectie. Verschil griep en verkoudheid  

Verkoudheid komt niet door tocht

Een verkoudheid wordt veroorzaakt door een virus. Meestal het rhinovirus, om precies te zijn. Dat veel meer mensen verkouden en grieperig zijn in de herfst en winter komt doordat er veel meer binnen wordt gezeten met de ramen dicht en de verwarming aan. Wanneer iedereen dicht op elkaar zit zonder goede ventilatie, is het risico veel groter dat virussen worden overgedragen.

Het gaat meestal vanzelf over

Dat is het mooie van een luchtweginfectie. Ook zonder behandeling ben je er vaak binnen 3 tot 14 dagen weer vanaf. Van een verkoudheid en andere virale bovenste luchtweginfecties weten we dat wel. Maar gezonde mensen kunnen ook bacteriële onderste luchtweginfecties als bronchitis en zelfs een longontsteking zelf oplossen.

Prof. dr. Wesseling: "Zeker met een longontsteking nemen artsen echter liever geen risico's. Het komt niet zo vaak voor, maar nog altijd sterven er jaarlijks 5500 mensen door." Overigens duurt een longontsteking vaak langer dan twee weken en kun je ook na een luchtweginfectie langer blijven hoesten omdat de slijmvliezen nog een tijdje gevoelig blijven.

Wanneer moet je naar de dokter?

Sommigen lopen meer risico dan anderen. Dat geldt voor 75-plussers, mensen met een verminderde weerstand (door bijvoorbeeld diabetes of kanker) en patiënten bij wie een infectie al eerder uit de hand liep. Maar ook gezonde mensen moeten volgens Wesseling toch even bij de dokter langsgaan als ze kortademig zijn, hogere koorts hebben dan 38˚-38,5˚C, heel veel slijm opgeven – zeker als daar bloed bij komt – en de infectie langer duurt dan een week of twee.

Antibiotica zijn bijna nooit nodig

Antibiotica helpen alleen bij ziektes die door een bacterie worden veroorzaakt: de medicatie doodt dan de ziekmakende bacterie. Bij een bacteriële luchtweginfectie geven dokters die medicijnen dan ook meestal. Tegen virale luchtweginfecties als keelpijn en verkoudheid bestaat geen afdoende medicatie. Een virusremmer voorkomt hooguit vermenigvuldiging van het virus, maar doodt het niet. Je moet letterlijk uitzieken.

Verkoudheid & luchtweginfecties
Foto Istock
Sluit de enquête