Behandeling slaapklachten
Aan slaapproblemen is gelukkig bijna altijd iets te doen. Het eerste aanspreekpunt bij slaapklachten is altijd de huisarts. Via gesprekken, voorlichting over slaap en slaaptips kunnen al veel problemen worden opgelost. Indien er meer hulp nodig is, zal worden gekozen voor een kortdurende cognitieve gedragstherapie voor insomnie (CGT-i). CGT-i is een behandeling die na doorverwijzing door de huisarts kan worden gegeven door praktijkondersteuners geestelijke gezondheidszorg (POH GGZ), door slaapoefentherapeuten of door psychologen.
Pas als gedragstherapie niet werkt en er een vermoeden is op een medische slaapstoornis kan worden doorverwezen naar een gespecialiseerd centrum voor verder onderzoek, diagnostiek en/of behandeling. In de regio Zuid-Limburg biedt het Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe gespecialiseerde zorg aan mensen met slaapstoornissen. Het centrum werkt nauw samen met het Maastricht UMC+.
Patiënten met ernstige slaapproblemen komen niet vaak in het ziekenhuis terecht. Daar wordt eigenlijk alleen hulp geboden als er sprake is van een combinatie met andere ziektes en aandoeningen. Zo wordt slaapapneu door de longarts behandeld en komen patiënten met narcolepsie bij de neuroloog terecht.
“Aan slaapproblemen is bijna altijd iets te doen”
Ingrid Verbeek is slaaptherapeut/somnoloog bij het Centrum voor Slaapgeneeskunde van Kempenhaeghe en auteur van verschillende boeken over slapeloosheid. “Aan slaapproblemen is bijna altijd iets te doen”, weet zij.
“Slaapproblemen komen vaak samen voor met bijvoorbeeld angst- en stemmingsproblemen. Als mensen naar ons expertisecentrum Kempenhaeghe worden doorgestuurd, vragen we ze eerst een lange vragenlijst in te vullen en twee weken lang een slaapdagboek bij te houden. Daarna volgt een uitgebreide intake. Als er een vermoeden is van een medische slaapstoornis, doen we nader slaaponderzoek. Dat kan een polysomnografie zijn waarvoor mensen één nachtje opgenomen worden. Met draadjes op het hoofd wordt dan de slaap in kaart gebracht, inclusief een aantal lichamelijke processen. De behandeling is afhankelijk van de uitslag: medicatie, bij apneu een slaapmasker, of gedragsadviezen. Tussen het moment dat iemand zich aanmeldt en de behandeling is aangeslagen, zit meestal wel één tot anderhalf jaar. Driekwart van de patiënten heeft baat bij de behandeling. Omdat ze vaak toch ook andere gezondheidsproblemen hebben, worden ze niet allemaal gezonde slapers. Maar je kunt ze wel leren dat te accepteren en er minder last van te hebben.”
Gerdy Konings is klinisch psycholoog en psychotherapeut bij het Maastricht UMC+. Als slaapspecialist – met ervaring bij Kempenhaeghe – behandelt zij cliënten die door de huisarts of vanuit het ziekenhuis worden doorverwezen. Zij weet dat goed slaapadvies maatwerk is. “Binnen het ziekenhuis is een slaapprobleem meestal niet de hoofdklacht van mijn cliënten. Zij worden bij ons aangemeld vanwege psychische problematiek, bijvoorbeeld stemmings- en verwerkingsproblemen. Dat gaat vaak gepaard met slecht slapen. Als patiënten na behandeling van hun aandoening slecht blijven slapen, kan het zinvol zijn nog specifiek op die slaapklachten in te zoomen. Ik check altijd eerst of er geen actuele redenen meer zijn waardoor iemand slecht slaapt. Anders doe je alleen aan symptoombestrijding, maar pak je de bron niet aan: vaak verbetert de slaap vanzelf als er aan de oorzaak wordt gewerkt.”
“Goede slaapvoorlichting is een belangrijk onderdeel van het werk van een slaapspecialist. Weten mensen hoe de slaap in elkaar zit, dan snappen ze waarom bepaalde adviezen worden gegeven. Zo begrijp je de raadgeving om op vaste tijden in en uit bed te gaan – óók in het weekend – beter als je weet dat je biologisch ritme anders wordt verstoord. Je lijf moet steeds weer switchen als je de ene dag vroeg opstaat en de andere dag lang uitslaapt. Normaal is dat geen probleem, maar wel als je al slaapklachten hebt. Adviezen zijn altijd maatwerk. Iemand die in de nacht veel korte stukjes slaapt en slecht slapen compenseert door nog langer in bed te blijven, wordt bijvoorbeeld aangeraden tijdelijk korter te slapen om het natuurlijke slaapritme te herstellen. Iemand die lang wakker ligt, kan baat hebben bij de tip pas naar bed te gaan als hij echt slaap heeft. De meeste cliënten hebben aan drie tot vijf gesprekken genoeg om zelf hun slaapproblemen bij de kop te kunnen pakken.”
Lees meer over slaapstoornissen en de behandeling ervan op www.kempenhaeghe.nl.
