In onze moderne wereld worden we continue blootgesteld aan kunstmatig licht via de schermpjes van onze mobiele telefoons, laptops en televisies; zogeheten backlight. Dit backlight (ook wel blauw licht) beïnvloedt je slaap-waak ritme. En dat kan vervelende gevolgen hebben voor je slaappatroon en daarmee voor je dagritme en zelfs je emotionele gesteldheid. Prof.dr. Rob Markus, neuropsycholoog en psychofarmacoloog Maastricht UMC+, legt uit hoe dat in zijn werk gaat.
Biologische klok regelt dag-nacht ritme
"Iedereen heeft een eigen interne biologische klok. Door dit systeem volgt elke lichaamscel een dag-nacht ritme dat de cel helemaal zelf reguleert. De interne klok zorgt ervoor dat je overdag wakker en alert bent, dat je 's avonds al wat slaperiger wordt en dat je 's nachts volledig in slaap bent. Om dit dag-nacht ritme goed te laten verlopen, is je lichaam in sterke mate afhankelijk van het slaapstofje melatonine. Melatonine is een hormoon dat in de hersenen wordt aangemaakt door de pijnappelklier. Naarmate de dag vordert, wordt meer melatonine aangemaakt: dit is voor het lichaam het signaal om zich voor te bereiden op de nacht. Je biologische klok zorgt er daarbij voor dat dit slaapstofje op het juiste moment voldoende toeneemt."
Licht beïnvloedt biologische klok en slaappatroon
"Je interne biologische klok, en daarmee dus de productie van het slaapstofje melatonine, wordt door licht beïnvloed", vertelt prof.dr. Markus. "Als licht je oog binnenkomt, geeft het een signaal aan de hersenen af. In de hersenen zorgt het lichtsignaal voor een stopteken: het remt de aanmaak van melatonine. Overdag is dit uiteraard van groot belang: toename in daglicht (vanaf het wakker worden) zorgt ervoor dat de melatonine-aanmaak wordt geremd, zodat je je dagelijks bezigheden volledig bij bewustzijn kunt uitvoeren. 's Avonds is dit een ander verhaal. Het wordt buiten immers donker. Hierdoor wordt de melatonine-aanmaak niet meer geremd en neemt dus de hoeveelheid melatonine toe. Zo kan je lichaam zich voorbereiden op de nacht."
Wat gebeurt er wanneer je vlak voor het slapen gaan nog even alle berichtjes op je telefoon bijwerkt? Prof.dr. Markus: "Ook het kunstmatig, blauwachtig licht van je tv of het schermpje van je telefoon of laptop (backlight) beïnvloedt je interne klok. Je kunt misschien al voorspellen wat gebeurt als je vlak voor het slapen gaan wordt blootgesteld aan (back)light: doordat het slaapstofje melatonine wordt geremd, voel je je minder slaperig en kom je minder makkelijk in slaap. Licht gedurende de avond en nacht zorgt dus eigenlijk voor het 'resetten' van je interne klok naar de 'dag-stand' en kan zo je slaappatroon verstoren."
Onvoldoende nachtrust is slecht voor je gezondheid
"Onvoldoende slapen kan verstrekkende gevolgen hebben", waarschuwt prof.dr. Markus. "Op de korte termijn kan het zorgen voor verminderde prestaties, negatieve stemming, aanhoudende slaperigheid en onvermogen om je te concentreren. Op de lange termijn heb je meer kans op chronische stress, depressie en loop je zelfs een groter risico op hart- en vaatziekten, obesitas en de ziekte van Alzheimer. Dit alles kan je levensplezier (en -duur) aanzienlijk verkorten. Een van de oorzaken kan dus een verstoorde biologische klok zijn, mede veroorzaakt door kunstlicht op momenten dat het voor het lichaam ongunstig is."
Tips voor goede nachtrust
Gelukkig kun je een goede nachtrust deels beïnvloeden. Prof.dr. Markus adviseert het volgende: "Mijd tot ongeveer één uur voor het slapen gaan alle apparaten met een scherm, waaronder mobiel, laptop en tv. Op die manier help je je biologische klok om je melatonine-levels op de juiste momenten op peil te houden. Zo kun je het risico op een verstoord slaappatroon aanzienlijk verkleinen."
Meer tips voor een gezonde nachtrust
Meld je aan voor de Gezond Idee nieuwsbrief
Ook het kunstmatig, blauwachtig licht van je tv of het schermpje van je telefoon of laptop (backlight) beïnvloedt je interne klok.