Omgaan met een naderend levenseinde
Als je van de dokter hoort dat je levenseinde in zicht is, komen er veel vragen en zorgen op je af. Voor sommige zorgen bestaan simpelweg geen oplossingen. Maar dat betekent niet dat je er alleen voor staat. De palliatieve fase kan een achtbaan aan emoties en veel lichamelijke en geestelijke pijn met zich meebrengen, zo weten Paul van Oyen en Eliane Perree, verpleegkundig consulenten palliatieve zorg in het Maastricht UMC+.
“Als er lichamelijke pijn is, kunnen we daar als zorgprofessional concreet op reageren, met pijnmedicatie en behandelingen”, zegt Eliane Perree. “Maar er is ook altijd een psychische component. De pijn van verlies, van misschien niet worden begrepen door je partner, van angst en somberheid, van verdriet. Die pijn zit niet ‘tussen de oren’, die is echt en heeft vaak grote invloed op de beleving van lichamelijke pijn.”
Paul van Oyen: “Er is psychisch niets raars met je aan de hand als je pijn meerdere dimensies kent. Het is een normale reactie op de situatie waarin je terecht bent gekomen. En het is belangrijk dat zorgverleners daar oog voor hebben. Patiënten en hun naasten moeten hun zorgen ook met hen kunnen bespreken.”
Sociale gevolgen naderend levenseinde
Ook de sociale gevolgen van de boodschap dat je leven gaat eindigen zijn vaak groot. Zorgen over je partner en kinderen, over je bedrijf, je bezittingen. Naasten zien je lijden en doen vaak goedbedoelde aanmoedigingen om niet op te geven, om toch nog nieuwe behandelingen te proberen. Paul van Oyen: “En juist dat is soms heel pijnlijk voor de patiënt. Die krijgt het gevoel tekort te schieten tegenover zijn naasten. Dat hij mensen in de steek laat als hij niet meer de energie heeft om de volgende behandeling te ondergaan. Of wanneer hij gewoon te moe is om te eten.”
De een heeft behoefte aan praktische hulp of een luisterend oor, de ander heeft behoefte aan een geestelijk verzorger of maatschappelijk werker. Het palliatieteam probeert uit te zoeken waaraan behoefte is en geeft via de behandelend arts aan wat de mogelijkheden voor begeleiding zijn, voor de patiënt en ook voor diens naasten.
En op enig moment, zo zien Paul van Oyen en Eliane Perree, ontstaan altijd zingevingsvragen, vragen waarop geen kant en klaar antwoord bestaat. Vragen over de betekenis van het leven en het lijden, over wat de zin is van hetgeen de patiënt is overkomen. Paul: “Ga je voor een zo lang mogelijk leven of meer voor kwaliteit van leven? Dat soort vragen en zorgen zijn niet op te lossen met pilletjes. Maar het is belangrijk dat ze bespreekbaar worden. Dat er aandacht voor is.”
“Het leven is niet maakbaar”, vult Eliane aan. “En dat geldt ook voor de fase dat je weet dat je zult sterven. Laat je dan alles maar gebeuren of neem je zelf de beslissingen? Wat is echt belangrijk voor je? Waar hoop je nog op? Wat wil je nog wel en wat per se niet meer? Wanneer je zelf keuzes maakt, draagt dat bij aan een beter verwerkingsproces naar je levenseinde.”
Lees ook
