VEGA & VEGAN: hoe gezond is dat?

 

VEGA & VEGAN: hoe gezond is dat?

Vegetariërs, vegans, flexitariërs – steeds meer mensen kiezen ervoor geen of minder dierlijke producten te eten. En met beroemde pleitbezorgers als Billie Eilish, Natalie Portman en Lewis Hamilton is een vleesloze leefstijl zelfs ronduit hip en instaglamorous geworden. Al het dierenleed de wereld uit! Red de planeet! Leef gezond! Maar klopt dat laatste wel? Is vega(n) eten eigenlijk wel zo gezond? En hoe zorg je er als vegetariër of veganist voor dat je alles binnenkrijgt wat je nodig hebt? De experts van het Maastricht UMC+ geven uitleg en tips.

Het aantal Nederlanders dat (vrijwel) nooit vlees eet, ligt rond de 700.000. En hun aantal groeit snel. De Nederlandse Vereniging voor Veganisme schat dat er circa 120.000 hard core veganisten zijn. Tel daarbij nog eens de 50 tot 75 procent 'flexitarische' Nederlanders op die regelmatig een vleesloze dag inlassen en het wordt duidelijk dat ons dagelijkse stukje vlees zijn vanzelfsprekende positie op het bord heeft verloren.

Vega(n) voor dierenwelzijn en een beter milieu

Een belangrijke reden om vegetariër of veganist te worden, is het niet willen bijdragen aan dierenleed. Vooral veganisme is een duidelijk statement tegen een systeem waarin mensen dieren behandelen als een productiemiddel.

Ook bezorgdheid over het milieu is een sterk argument geworden om vlees af te zweren. Onze vleesbehoefte blijkt namelijk ook een onevenredig groot gevaar voor de toekomst van onze planeet te vormen. De veehouderij draagt onder meer zwaar bij aan de uitstoot van fijnstof en broeikasgassen, en dus aan de opwarming van de aarde. Maar het zorgt ook voor uitputting van de landbouwgrond, zure regen, een overmaat aan (blauw-)algengroei waardoor ook het zeeleven bedreigd wordt en aantasting van de biodiversiteit. Ook wordt enorm veel landbouwgrond ingezet voor de productie van veevoer: zo'n 70 procent. Dat helpt niet om mensen wereldwijd goed en gezond te voeden.

Vlees als ziekmaker?

Een andere belangrijke reden om te kiezen voor een leven zonder vlees is de gezondheid. Die keus kreeg een extra impuls toen in 2015 de Wereldgezondheidsorganisatie op basis van 800 onderzoeken meldde dat de chemicaliën in vlees kanker kunnen veroorzaken, met name darmkanker. Bewerkt vlees zoals vleeswaar, knakworstjes en hamburgers bleek daarbij nog risicovoller dan rood vlees. Veel rood en bewerkt vlees eten vergroot ook het risico op onder meer hart- en vaatziekten en diabetes. En hoewel (rood) vlees rijk is aan proteïne, mineralen en vitaminen, adviseren gezondheidsorganisaties sindsdien toch de vleesconsumptie te beperken tot maximaal 350 à 500 gram per week.

Zijn vegetariërs en veganisten gezonder?

Maar worden we dan allemaal superfit en superslank als we echte planteneters worden? Niet perse. Aan een maaltijd van friet met vegan mayo en vegan cordon bleu, en als toetje een vegan brownie met sojaslagroom komt geen beest te pas. Maar erg gezond is het niet en je krijgt evengoed een paar caloriebommen binnen. Ook plantaardig voedsel kan te zout, te zoet en te vet zijn blijkt uit een onderzoek van Harvard University uit 2017. Bovendien zitten ook vegetarische en vegan producten vaak boordevol smaakmakers, kleur- en geurstoffen en conserveringsmiddelen.

Dat veel veganisten en vegetariërs toch gezonder zijn dan vleeseters heeft vaak dan ook vooral te maken met hun leefstijl. Zeker veganisten éten niet alleen anders, ze leven vaak ook anders. Ze zijn zich over het algemeen bewuster van het belang van beweging, nemen de fiets in plaats van de auto, roken niet, kiezen voor onbewerkte, volkoren producten en bereiden hun maaltijden vaak zelf.

Risico op vitaminetekorten

Een uitgebalanceerd, plantaardig voedingspatroon kan zeker bijdragen aan een goede gezondheid, zoals elk uitgebalanceerd dieet goed voor je gezondheid is. Volgens diëtiste Corrie van de Weijer van het Maastricht UMC+ krijg je met een zorgvuldig samengesteld vegetarisch voedingspatroon echt alle nodige voedingsstoffen binnen. "Alleen een tekort aan vitamine B12, ook bekend als cobalamine, zul je na verloop van tijd moeten aanvullen. Gelukkig heb je van dit vitamine maar weinig nodig en zit het ook in zuivelproducten en eieren."

Risico's voor veganisten

Voor vegans is het risico dat je niet alle voedingsstoffen die je nodig hebt, binnen krijgt veel groter. "Vegans kunnen tekorten oplopen aan bijvoorbeeld calcium, jodium, ijzer, zink, vitamine B1, vitamine B2 en vitamine B12. Ook krijgen veganisten niet altijd genoeg vanalle goede eiwitten (essentiële aminozuren) binnen. Bij een ernstig tekort aan deze voedingsstoffen kun je bijvoorbeeld last krijgen van bloedarmoede, vermoeidheid, duizeligheid en oorsuizen. Al kunnen deze symptomen ook een andere oor- zaak hebben, zoals stress, gebrek aan beweging en darmklachten. Raadpleeg daarom je huisarts als je last hebt van deze symptomen en geef aan dat je veganist of vegetariër bent. En vraag eventueel om een doorverwijzing naar een diëtist."

De gezondste keuze?

Of een veganistisch dieet ook aan te raden is puur en alleen voor de gezondheid? De experts op voedingsgebied betwijfelen dat. Weliswaar is gebleken dat veel rood en bewerkt vlees eten het risico op met name darmkanker vergroot, maar het is nog niet aangetoond dat een vegetarisch of vegan voedingspatroon het risico op kanker of andere ziekten verláágt. Er zijn weinig grote, langdurige studies gedaan naar de relatie tussen het voorkómen van kanker en een vegetarisch voedingspatroon, en nog minder studies naar de link tussen kanker en een veganistisch voedingspatroon.

Beperking van dierenleed en verkleining van de ecologische voetafdruk zijn zeker goede redenen om vega of vegan te eten. Maar als het puur om je gezondheid gaat, is dat dus de vraag. "De gezondste keuze blijft nog steeds om gewoon goed te kijken naar de richtlijnen van het Voedingscentrum en te eten volgens de Schijf van Vijf."

Gezonde én lekkere vegetarische recepten van Gezond Idee

Wist je dat...

... in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht zeewieren en algen geen goede plantaardige vitamine B-bronnen zijn? Zeewieren en algen bevatten namelijk het niet-actieve pseudo B dat door het menselijk lichaam niet goed verwerkt kan worden. Meer over vitamine B12 op www.voedingscentrum.nl.

Meld je aan voor de Gezond Idee nieuwsbrief

 

 

Sluit de enquête