mindfulness bij stress
Druk, druk, druk, pfff... Je herkent het wel, stress! Dat kan niet gezond zijn. Maar hoe ga je ermee om? Kan een mindfulness-oefening doen met behulp van de ademhaling bijvoorbeeld helpen tegen stress? GZ-psycholoog Christianne Verwegen van het Maastricht UMC+ geeft antwoord.

Stress, wat is dat eigenlijk?

"Om het mechanisme van stress goed te begrijpen, is het belangrijk om te weten waar stress vandaan komt", legt Christianne uit. "Een situatie als een deadline móeten halen roept spanning op. Komt daar ook nog een gedachte bij zoals 'anderen zijn veel beter dan ik', dan verergert dit de spanning. Nare ervaringen uit het verleden kunnen ook een rol spelen in de stress die je ervaart. Soms hebben mensen last van grote gebeurtenissen in het leven. Hoewel de oorzaken van stress dus verschillen van persoon tot persoon, is de stress-reactie van je lichaam gebaseerd op dezelfde principes."

Zit stress in je hoofd of in je lijf?

"Beide, stress zit van top tot teen" verklaart Christianne. "Situaties die stress oproepen, brengen lichamelijke reacties teweeg. Dit komt omdat er een lijntje is van het gevoelscentrum in je hersenen naar de 'actie-knop' van je lichaam. Zo activeert stress zenuwtakken van het sympathisch zenuwstelsel [het autonome zenuwstelsel]. Stoffen in je hersenen (zoals adrenaline) en hormonen (zoals cortisol) zorgen dan onder meer voor opperste alertheid en een verhoogde hartslag. Je ervaart een opgejaagd of gespannen gevoel." Meer over het zenuwstelsel

Fight-or-flight-reactie

"Zo'n stressreactie noemt men een fight-or-flight-reactie (vechten of vluchten). Erg nuttig, evolutionair gezien. Als een leeuw jou aanvalt, wil je er immers vandoor! Dan wil je dat bijvoorbeeld je hart flink werkt zodat je spieren genoeg bloedtoevoer krijgen. Het is dus helemaal niet slecht om een dergelijke reactie te kunnen opwekken."

Maar leeuwen, die kom je toch niet zo vaak tegen? Christianne Verwegen: "Dat klopt natuurlijk. Maar ook voor je concentratie op een bepaalde taak, is een beetje stress niet verkeerd.Als je echter te lang en te veel stress ervaart, loop je het gevaar dat je jezelf uitput. Dan kunnen klachten ontstaan op lichamelijk of psychologisch vlak, variërend van piekeren tot hoofdpijn, misselijkheid of zelfs hart- en vaatziekten."

Om klachten te voorkomen (of op te lossen) is het dus belangrijk dat we de stressreactie de baas kunnen blijven.

Omgaan met stress, hoe doe je dat?

Veel mensen hebben automatische strategieën ingebouwd om te reageren op het gevoel van stress. Christianne Verwegen legt uit: "Dit loopt uiteen van negeren van stress tot het grijpen naar een reep chocola of almaar doorgaan met werk. Deze onbewuste gedragspatronen houden de stress juist in stand! Om grip te krijgen op stressvolle situaties, is de eerste stap bewustwording. Zo gaat de automatische piloot eraf. Tevens kom je er zo achter hoe de spanning tot stand komt."

Gebaseerd op de principes van mindfulness, train je je bewustwording door regelmatig oefeningen te doen. "Door bijvoorbeeld mindfulness-oefeningen met aandachtige ademhaling leer je te vertragen en stil te staan bij wat er gaande is. Dit pas je vervolgens ook automatisch toe in stressvolle situaties. Je signaleert effectiever je gevoel van stress: hoe reageert mijn lichaam, wat denk ik en wat voel ik? Vervolgens kun je bewust kiezen: ga ik reageren volgens automatische patronen of kies ik bewust voor iets anders? Misschien heeft je lichaam wel even een wandeling of een leesboek nodig? Zo kan je zelf je stress levels laten dalen."

Ademhalingsoefeningen kunnen helpen

Probeer het eens uit! Begin met een oefening van 10 minuten iedere dag. Een leuke oefening is de zogenaamde body scan, waarbij je met je ogen dicht elk lichaamsdeel nagaat. Ondertussen adem je rustig door. Wil je inspiratie voor mindfulness-oefeningen? Kijk op dit linkje: https://centrumvoormindfulness.nl/basisoefeningen-audio

Wil je advies of hulp hierbij? Soms is meer onderzoek nodig om tot een volledig begrip van de situatie te komen en een passende behandeling te adviseren. Daarin kan naast de huisarts, een psycholoog en/of psychiater een bijdrage leveren.

Ook interessant:

Gezond Idee
  
Sluit de enquête