Ruiken, reukzin, geur
Onze neus laat ons ruiken. De reukzintuigcellen bevinden zich bovenaan in de neusholte. Wanneer een geur de neus binnenkomt, wordt die opgevangen door de reukzintuigcellen. Via de reukzenuw wordt het geursignaal naar de hersenen gestuurd. Hoe we de geur waarvan we ons dan bewust worden waarderen, wordt bepaald door andere verbindingen in de hersenen.

Bij de waardering van geuren spelen herinneringen en emoties een belangrijke rol en bepalen of je een geur lekker vindt ruiken of niet. Doordat geuren ongefilterd in het brein worden verwerkt, worden ze namelijk sneller aan herinneringen en emoties gekoppeld.

Geuren verbinden ons met mensen: je voelt je aangetrokken tot mensen met een bepaalde geur. Ze waarschuwen ons ook voor bedorven en giftig eten. En artsen kunnen hun neus soms gebruiken om een diagnose te stellen.

Wat kan er misgaan?

Als door een verkoudheid de slijmvliezen uitgedroogd of gezwollen zijn, is de doorgang naar de reukzintuigcellen geblokkeerd en zal je dus minder goed kunnen ruiken (en proeven!). Tips om verkoudheid en griep te voorkomen

Het reukvermogen kan ook verminderen of verloren gaan door een operatie, bestraling of door een flinke klap op je hoofd. Er zijn ook mensen die het reukvermogen geheel missen. Dat noem je anosmie.

Collectieve geurgeheugen

FEIT: Sommige geuren vindt iedereen lekker – of vies. Van bloemengeur houdt iedereen, een poeplucht wordt ervaren als smerig. Dit 'collectieve geurgeheugen' verdwijnt nooit, ook niet als je zwaar dementerend bent.

Als je kleuren kunt proeven

Het is niet ongebruikelijk dat zintuigelijke waarnemingen onderling invloed hebben. Maar bij een zeer klein gedeelte van de mensen roept de prikkeling van het ene zintuig ook een sterke reactie op bij een ander zintuig. Dat heet synesthesie: het samengaan van sensaties. Mensen met synesthesie kunnen bijvoorbeeld kleuren proeven of geluid zien. Dat zijn niet zomaar associaties, maar echte waarnemingen. Het is onduidelijk waar synesthesie door komt.

Mensen met synesthesie ervaren de wereld op een bijzondere manier. En vaak ervaren ze synesthesie als een zegen. Bekende synestheseten zijn schilder David Hockney (die muziek met kleuren ervaart), kunstenaar Wassily Kandinski (die vormen met geluiden verbond), architect Frank Lloyd-Wright (die hoorde wat hij tekende) en schrijver Vladimir Nabokov (die letters in kleuren zag).

Sluit de enquête