Tips voor als je kind niet kan slapen

 

Tips voor als je kind niet kan slapen
Foto iStock

Het is een herkenbaar probleem voor veel ouders: je kind kan niet slapen. Het ene kind valt gemakkelijker in slaap en slaapt langer door dan het andere, maar globaal genomen kun je zeggen dat zo’n 15 tot 30 procent van alle kinderen tussen 0 - 18 jaar weleens slaapproblemen ervaart. Waardoor komt dit en hoe kun je als ouder helpen om te zorgen voor een betere nachtrust voor je kind? Kinderarts dr. Birgit Levelink en medisch pedagogisch medewerker Nanda Barten van het Maastricht UMC+ geven uitleg en tips.  

Slaapproblemen bij kinderen zijn er altijd al geweest. Kinderen vormen de grootste groep van alle slapelozen. Echter in dit digitale tijdperk dreigen slaapproblemen nog verder toe te nemen. Kinderen zitten tegenwoordig vaak, lang en tot laat achter beeldschermen, bewegen minder en slikken bij slaapproblemen vaak melatonine alsof het geen enkel kwaad kan. 

Slaapproblemen verschillen per leeftijdscategorie

“De reden dat kinderen slaapproblemen krijgen, verschilt per leeftijdscategorie,” legt Nanda Barten uit. “Bij de jongste groep kinderen van 0 – 6 jaar zien we vaker lichamelijke oorzaken zoals een allergie, een oorontsteking of oververmoeidheid als oorzaak van slapeloosheid. Maar ook verkeerde slaapassociaties komen zeer regelmatig voor. Een kind kan dan bijvoorbeeld alleen in slaap vallen op de arm van mama of papa, tijdens een voeding  of met een fopspeen. Deze ‘afhankelijke slaapassociaties’ zijn dan steeds nodig om de slaap te vatten. In de leeftijdscategorie van 6 - 12 jaar zien we dat lichamelijke klachten een rol kúnnen spelen bij slecht slapen, maar angst en piekeren waardoor kinderen moeilijk in slaap vallen, komen hier ook vaak voor.” 

Verschuiving van het slaapritme

Dat laatste geldt zeker ook voor de groep vanaf 12 jaar. Kinderarts dr. Birgit Levelink: “Piekeren en je zorgen maken over allerlei zaken, kunnen zeker een rol spelen. Het verschuiven van het slaapritme vormt echter een veel groter probleem bij deze leeftijdsgroep. Veel tieners gaan (te) laat naar bed, terwijl de wekker vaak de volgende ochtend weer vroeg gaat. Vaak zijn zij – voordat ze gaan slapen – nog heel druk bezig met hun telefoon, televisie kijken of computeren waardoor ze een redelijke bedtijd uit het oog verliezen. Daarnaast worden pubers vaak pas later op de avond moe doordat hun lichaam in de puberteit steeds later op de avond melatonine produceert.” 

Melatonine en slaapritme

Melatonine is een lichaamseigen stof die met name wordt aangemaakt als het donker is, waardoor je slaperig wordt. De blootstelling aan blauw licht van bijvoorbeeld beeldschermen voorkomt de aanmaak van voldoende melatonine en dat heeft invloed op de duur en kwaliteit van de slaap zo is inmiddels wetenschappelijk bewezen. Birgit Levelink: “Het te laat in slaap vallen, zorgt voor symptomen van slaaptekort overdag. We zien dat veel bij deze groep jongeren.”  

Hoe veilig is melatonine slikken? 

Sommige ouders met kinderen met slaapproblemen grijpen zonder onderzoek naar de oorzaak van de slaapproblemen naar melatoninetabletten. Deze pilletjes zijn zonder recept verkrijgbaar, maar hoe veilig zijn ze? Volgens dr. Birigit Levelink is het nooit verstandig om je kind ‘zomaar’ melatonine te geven, omdat inmiddels bekend is dat verkeerd gebruik juist kan leiden tot meer slaapproblemen. 

“Melatonine wordt in sommige gevallen wel voorgeschreven bij kinderen die een stoornis van hun biologische klok hebben. Maar geef je kind nooit op eigen houtje melatonine, dat kan dan zelfs averechts werken. Gelukkig zien we de laatste tijd dat meer ouders kritisch kijken naar het gebruik van melatonine.” 

De gevolgen van slaapproblemen

Als een kind slecht slaapt, kan dat zowel lichamelijke maar ook mentale gevolgen hebben. Nanda Barten: “Bij de jongste kinderen zie je  onrust ontstaan door slaapgebrek, zowel overdag als ’s nachts als gevolg van oververmoeidheid. Ook kunnen ze prikkels niet meer goed verwerken of zijn ze hier gevoeliger voor. Bij de iets oudere groep zie je die overprikkeldheid ook. Daarnaast kunnen deze kinderen zich minder goed concentreren op school en reageren ze bijvoorbeeld  emotioneel als ze niet goed hebben geslapen.” Ook lichamelijke klachten komen voor. Behalve vermoeidheid hebben de slechte slapers ook regelmatig last van klachten zoals buikpijn. 

Tips om je kind goed te laten slapen

De meeste ouders hoeven echter beslist niet te wanhopen als hun kind (tijdelijk) minder goed slaapt, benadrukken Barten en Levelink. Zij hebben dan ook heel wat tips voor ouders om ervoor te zorgen dat je kind een betere nachtrust krijgt:

  • Rust en regelmaat zijn belangrijk voor een kind om goed en voldoende te slapen, maar neem eerst de oorzaak weg van het slechte slapen. Zo kan een koemelkallergie, afhankelijke slaapassociatie of overprikkeling er bijvoorbeeld voor zorgen dat een kind slecht slaapt. 
  • Kijk naar andere eventuele onrustveroorzakers die een goede slaaphygiëne in de weg staan. Een rustige, verduisterde slaapkamer met een temperatuur die niet te koud is, maar zeker ook niet te warm, vormt een basisvoorwaarde voor een goede slaap. 
  • Zorg voor een vast bedritueel dat je elke avond herhaalt. Vooral voor kinderen tot ongeveer 12 jaar is dit belangrijk. Neem hier als ouder ook de tijd voor. 
  • Bij heel kleine kinderen is het belangrijk om ze wakker op bed te leggen. Het kind kan zo leren om zelf in slaap te vallen. 
  • Laat kinderen overdag lekker bewegen: voetballen, dansen of ravotten in de tuin, kinderen die regelmatig bewegen slapen beter dan stilzitters.
  • Creëer ’s avonds rust en ontspanning: beide zijn belangrijk om goed in slaap te kunnen vallen. Flikkerende schermen of spannende spelletjes kun je dus beter voor de ochtend of middag bewaren.
  • Doe energiedrankjes in de ban. Ga als ouder het gesprek aan met je puber als je denkt dat dit de veroorzaker van het slechte slapen zou kunnen zijn. 
  • Ook voor pubers geldt dat regelmaat in het tijdstip van naar bed gaan – waarbij beeldschermen in de uren voor het slapen worden gemeden – helpt om goed in slaap te vallen. 

Birgit Levelink: “Je kunt dus als ouder al heel veel dingen zelf doen om ervoor te zorgen dat je kind beter slaapt. Lukt dit niet, zoek dan hulp bij het consultatiebureau of de jeugdarts.” 

Meld je aan voor de Gezond Idee nieuwsbrief

 

 

 

 

Sluit de enquête