9 weetjes over antioxidanten

Aan antioxidanten wordt veel toegeschreven. Dat ze ziektes kunnen genezen, veroudering tegengaan en dat je er niet genoeg van binnen kunt krijgen. Of juist dat ze helemaal niet goed voor je zijn, zelfs gevaarlijk en giftig. Wondermiddel of hype: wat is waar en wat is niet waar? Prof. dr. Guido Haenen, toxicoloog bij het Maastricht UMC+, beantwoordt 9 vragen over antioxidanten

  1. Wat zijn antioxidanten eigenlijk?
    Antioxidanten zijn bepaalde vitamines, mineralen en andere voedingsstoffen. Ze zijn belangrijk voor onze gezondheid, want ze zorgen ervoor dat vrije radicalen geen schade aanrichten in ons lichaam. Vrije radicalen zijn agressieve moleculen, die ontstaan bij oxidatieprocessen in ons lichaam. Die vrije radicalen zijn niet altijd slecht: ze maken ook indringers als bacteriën onschadelijk en zijn dus onmisbaar. Antioxidanten is overigens een verzamelnaam, net zoals 'medicijnen' een verzamelnaam is: elk antioxidant heeft zijn eigen, specifieke werking. Ze zitten in voeding en supplementen. Voorbeelden van antioxidanten zijn vitamines C en E, selenium en bèta-caroteen.
       
  2. Oxidatieproces? Wat is dat nou weer?
    Oxidatie in het lichaam is een normaal proces. Oxideren betekent: zich met zuurstof verbinden. Dat gebeurt bijvoorbeeld door vervuiling, zware metalen, (sigaretten)rook, chemische stoffen en een ongezond dieet. Eigenlijk kun je zeggen: een mens kan niet zonder zuurstof, maar je gaat er ook langzaam aan dood. Een ander woord voor oxideren is roesten. Een mens roest tijdens zijn leven als het ware langzaam weg. Ouderdomspigmentvlekken zijn de roestvlekken van het lichaam. Maar antioxidanten gaan dus de schadelijke werking van zuurstof tegen, ze vertragen het oxidatieproces.
      
  3. In welke voeding zitten veel antioxidanten?
    Antioxidanten zitten bijvoorbeeld in chocolade, noten, volkoren granen, olijfolie, zeevruchten en gevogelte. En in groente en fruit, natuurlijk. Goede bronnen van antioxidanten zijn bijvoorbeeld:
    Fruit: druiven, gedroogde pruimen, granaatappel, rozijnen, bosbessen, aardbeien en frambozen
    Groente: boerenkool, spinazie, spruitjes, broccoli, bieten, aubergine, rode uien
      
  4. Helpen antioxidanten tegen kanker?
    Antioxidanten kunnen een rol spelen bij het voorkomen, maar niet bij het genezen van kanker. Bepaalde groepen antioxidanten – bijvoorbeeld die in thee, bessen en rode wijn – kunnen bij langdurig gebruik een bijdrage leveren aan het voorkomen van kanker. Maar tijdens de behandeling zouden ze zelfs wel eens een omgekeerd effect kunnen hebben. Oppassen dus. Overigens: voeding is geen geneesmiddel. Verwacht geen wonderen. Dat alles geldt ook voor andere ziekten waar antioxidanten goed voor zouden zijn.
      
  5. Vertragen antioxidanten het verouderingsproces?
    Laten we het zo zeggen: een gebrek aan antioxidanten versnelt het verouderingsproces. Lichamelijke veroudering is namelijk een gevolg van schade door vrije radicalen, bijvoorbeeld aan huid en bindweefsels. Maar ook al stop je jezelf elke dag vol met antioxidanten, je blijft niet eeuwig jong, helaas. 
     
  6. antioxidanten
    Foto iStock
    Word ik van antioxidanten eerder zwanger?
    'An orange a day keeps your sperm okay', wordt wel eens gezegd. Dat is misleidend. Het kan zijn dat je door een gebrek aan antioxidanten verminderd vruchtbaar bent. Maar dat wil niet zeggen dat het andersom ook werkt: dat je verminderde vruchtbaarheid kunt verhelpen met antioxidanten. De verminderde vruchtbaarheid kan namelijk een heel andere oorzaak hebben dan een antioxidantentekort.
     
  7. Zijn wortels goed voor de ogen?
    In wortels zit veel provitamine A, ook wel bèta-caroteen genoemd. Dat antioxidant heb je nodig om te zien. Maar ook hier geldt weer: door veel wortels te eten, ga je niet beter zien. Anders zouden opticiens in plaats van brillen beter wortels kunnen verkopen.
      
  8. Helpen antioxidanten tegen rimpels?
    Antioxidanten leveren een positieve bijdrage aan het behoud van de elasticiteit van de huid. Als je voldoende antioxidanten binnenkrijgt, kun je de vorming van rimpels uitstellen – maar niet voorkomen. Omgedraaid bevordert roken de veroudering van de huid doordat het extra schade door vrije radicalen veroorzaakt. En dat geldt ook voor teveel in de zon liggen.
      
  9. Kan ik ook teveel antioxidanten binnen krijgen?
    Ja. Ook teveel van iets goeds kan giftig zijn. En als je te hoge concentraties antioxidanten binnenkrijgt, verstoor je het evenwicht tussen vrije radicalen en antioxidanten in je lichaam. Dus pas op met extra vitaminepillen en al teveel fruitdrankjes. 

Wat zegt antioxidanten expert dr. Guido Haenen van Maastricht UMC+?

‘Iedereen wil gezond zijn, gezondheid is het nieuwe geloof. En zoals bij elk geloof heb je ook hier sektes. Die sektes veroorzaken misverstanden en mythes. ‘Antioxidanten doen niks’, ‘antioxidanten zijn giftig’, ‘antioxidanten helpen tegen alles’ – het klopt allemaal niet. Daarom is het zo belangrijk dat wetenschappers uit hun ivoren toren komen en goed met elkaar en het publiek communiceren. Om misverstanden uit de weg te ruimen en mythes te bestrijden.’

Prof. dr. Guido Haenen is toxicoloog bij het Maastricht UMC+.

 

Aanmelden Gezond Idee nieuwsbrief

 

 

  

Sluit de enquête