Omgaan met stress als je zelf ziek of mantelzorger bent

mantelzorg
Foto iStock
Een korte periode van stress voor bijvoorbeeld een sportwedstrijd, een examen of deadline kan je helpen om beter te presteren. Maar langdurige stress, bijvoorbeeld door ziekte van jezelf of omdat je mantelzorger bent voor iemand, kan na een tijdje leiden tot ernstige lichamelijke en geestelijke stressklachten. Dan ligt het gevaar van een burn-out op de loer. Medisch maatschappelijk werkers Bo Limpens en Francis Soumete van het Maastricht UMC+ zien dit dagelijks gebeuren. Ze geven tips hoe je beter met stress om kunt gaan.

Teveel zorgen rondom de ziekte van iemand komen op jouw schouders terecht. Je ervaart na verloop van tijd een probleem met de planning van alles wat je 'moet'. Van jezelf, of omdat dit van jou verwacht wordt. Vaak is het een opeenstapeling van de ziekenverzorging en je huishoudelijke taken, opvoeding en zorg voor kinderen, werk, relatie en/of financiële zaken. Bo Limpens en Francis Soumete: "Op een gegeven moment wordt er meer van je gevraagd dan je aankunt. Wanneer te lang een te groot beroep op je draagkracht wordt gedaan, kan zich dit uiten in stress."

Emoties kosten energie

Als iemand ernstig en/of langdurig ziek is, zal de stress nog extra gevoed worden door de emotionele aspecten. Zorgen over de behandelingen, de verzorging, de verwerking van een slechte diagnose en/of vooruitzichten van jezelf of de zieke kunnen leiden tot verdriet, boosheid en angst. "Deze stressfactoren kosten veel van je energie en tijd, en zorgen dat jouw balans langdurig verstoord raakt. Om je heen zie je dat iedereen normaal functioneert, terwijl jij het niet meer kunt bolwerken. Dat frustreert ook. Je komt in een vicieuze cirkel terecht."

Stress-signalen

Bij langdurige stress maakt je lichaam bepaalde hormonen aan die tot uiteenlopende klachten kunnen leiden, zoals maagklachten, hartkloppingen, vermoeidheidsklachten, weinig weerstand, jeuk en andere huidklachten, slapeloosheid, snel geïrriteerd zijn, gebrek aan concentratie of neerslachtigheid. "Het gaat vaak om vage klachten waarbij niet altijd duidelijk is dat ze door stress veroorzaakt worden. Toch is het belangrijk om dit soort signalen te herkennen voordat ze uitmonden in een depressie, burn-out of serieuze lichamelijke klachten."

Stress verminderen

Het is dus belangrijk om tijdig te signaleren dat je last hebt van stress en te bekijken hoe jouw stress verminderd kan worden, benadrukken Bo Limpens en Francis Soumete. Praktische oorzaken van stress kunnen in veel gevallen met hulp van anderen aangepakt worden. Bijvoorbeeld doordat je hulp krijgt bij bepaalde taken, van je partner, familieleden, vrienden of buren. Ook kunnen praktische problemen soms opgelost worden in overleg met je werkgever, gemeentelijke instanties, een financieel adviseur, arts of met een medisch maatschappelijk werker van het ziekenhuis.

Omgaan met piekeren

"Het verminderen van stressfactoren op het emotionele vlak is vaak lastiger", weet Bo Limpens. "Als je piekert over iemand die ziek is, valt de oorzaak van die emotionele onbalans niet weg te nemen. Hoe zwaar jouw emotionele betrokkenheid jou parten speelt, wordt onder meer bepaald door je eigen aard en persoonlijke situatie. Ben je van jezelf al wat nerveus of onzeker, of ervaar je geen steun uit je omgeving, dan zul je sneller stress ondervinden."

Beter voor jezelf zorgen om burn-out te voorkomen

Bo en Francis hebben wel adviezen voor het omgaan met stress: "Praat erover met iemand uit je directe omgeving, zoals familieleden, vrienden of collega's. Als die mogelijkheid niet aanwezig is of wanneer je je naasten niet te veel wilt of kunt belasten, zoek dan ondersteuning of begeleiding via de behandelend arts. Die kan jou doorverwijzen naar bijvoorbeeld medisch maatschappelijk werk. Maatschappelijk werkers kunnen je leren hoe je met hulp van anderen beter met jouw situatie kunt omgaan. Bijvoorbeeld door op een andere manier naar jezelf en jouw manier van denken te kijken. Door jouw eigen patronen te doorbreken of je te leren om bepaalde zaken te accepteren. Of door samen te bekijken hoe je meer rust en afleiding voor jezelf kunt creëren."

"Heb je geen behoefte aan hulp, begeleiding of ondersteuning, ga dan eens bij jezelf na waar de stress vandaan komt. Wat verwacht jij van jezelf? Ga je door tot de bom barst? Of kun je iemand vragen om je te helpen bij een aantal van jouw taken? Bij het verminderen van stress is de uitdaging vooral: leren om beter voor jezelf te zorgen."

mantelzorg
Foto MUMC+
Mantelzorgacademie bij Maastricht UMC+

Bij de Mantelzorgacademie van het het Maastricht UMC+ worden patiënten en eventuele mantelzorgers voorbereid op een snelle en verantwoorde terugkeer naar huis door hen te leren bepaalde eenvoudige medische handelingen zelf te verrichten. Dan gaat het bijvoorbeeld om ogen druppelen, wondverzorging tot en met zelf injecties toedienen. Meer over de Mantelzorgacademie van het het Maastricht UMC+

Hart van Nederland nam een kijkje bij de Mantelzorgacademie. Bekijk de reportage

Ook interessant

kerststress
Foto iStock
Bekijk ook het interview met maatschappelijk werkers Bo Limpens en Francis Soumete over Stress met de feestdagen – zo houd je alle ballen in de lucht

 

 

Sluit de enquête