Maastricht UMC+
"Laat ik vooropstellen dat een allergie voor antibiotica heel gevaarlijk kán zijn. Toch blijkt in de praktijk dat slechts een kleine minderheid van alle patiënten daadwerkelijk een risicovolle allergie heeft", zegt arts-microbioloog Suzan van Mens. "Als we patiënten ten onrechte de juiste antibiotica onthouden vanwege een vermeende antibiotica-allergie, kan dat soms betekenen dat we ze minder goed voor een infectieziekte – zoals een longontsteking of een hersenvliesontsteking – kunnen behandelen", vult internist Marlies van Wolfswinkel aan. Net als veel andere zorgverleners hoort ook zij zeer regelmatig van patiënten die zijn opgenomen in het Maastricht UMC+ dat ze 'allergisch zijn voor antibiotica'.
Symptomen antibiotica-allergie
Een antibiotica-allergie kan zich op veel manieren uiten en varieert van galbulten tot hevige ademhalingsproblemen of sterke daling van de bloeddruk. "Maar lang niet alle klachten die tijdens het gebruik van antibiotica optreden wijzen op een allergie", legt Van Wolfswinkel uit. "Ze kunnen bijvoorbeeld ook een uiting zijn van de ziekte waarvoor het antibioticum wordt gegeven, of er kan sprake zijn van een bijwerking van de antibiotica of van andere medicatie." "De beoordeling of het daadwerkelijk gaat om een allergische reactie door het gebruik van antibiotica of toch niet, is vaak niet eenvoudig. "Zowel voor hulpverleners zoals artsen of apothekers, als voor patiënten is dit onderscheid vaak lastig te maken", aldus Suzan van Mens.
Alternatief antibioticum
Marlies van Wolfswinkel: "Tot voor kort was het vaak zo dat als een patiënt aangaf allergisch te zijn voor een antibioticum al snel werd besloten om af te zien van het toedienen van dat middel en ook van aanverwante antibiotica. Die keuze impliceert dat we soms middelen moeten inzetten die we liever niet gebruiken. Bijvoorbeeld omdat ze minder goed werken of omdat ze alleen door een infuus kunnen worden gegeven. Óf omdat het antibiotica zijn die we willen bewaren voor mensen met een infectie met resistente bacteriën."
"Als we deze middelen vaker gaan voorschrijven, vergroot dit het risico dat bacteriën ook tegen deze 'reservemiddelen' resistentie ontwikkelen. Patiënten die worden behandeld met een alternatief antibioticum omdat hun dossier aangeeft dat ze – bijvoorbeeld – een penicilline-allergie hebben, liggen gemiddeld langer in het ziekenhuis. Bovendien lopen ze een groter risico op het krijgen van andere infecties en worden ze vaker opnieuw in het ziekenhuis opgenomen."
Onterechte allergieregistratie onwenselijk
Een onwenselijke situatie benadrukt ook Suzan van Mens. "Voor een patiënt met een infectieziekte willen we uiteraard de meest optimale behandeling. Zo'n onterechte allergieregistratie kan die behandeling dan flink in de weg zitten. Met als nadelig gevolg dat de zieke nog zieker kan worden. Voortschrijdend inzicht heeft geleerd dat zelfs als er wél sprake is van een antibiotica-allergie, bij sommige overgevoeligheidsreacties het middel of een aanverwant medicijn soms toch gewoon gegeven kan worden als er een dringende reden is."
Bewustwording onterechte allergieregistraties
De twee artsen willen de bewustwording rondom onterechte registraties voor antibiotica-allergie vergroten. "Door zorgverleners goed te laten doorvragen bij een patiënt, komt in veel gevallen aan het licht dat het gaat om een bijwerking die verder gebruik niet in de weg hoeft te staan", stellen ze.
Wat kun je zelf doen?
Als patiënt kun je een arts helpen om de juiste diagnose te stellen door zo goed mogelijk te vertellen welke symptomen of klachten je kreeg bij het gebruik van welke antibiotica en wanneer dat was. Als het – ondanks het helder in beeld brengen van de ziektegeschiedenis – toch niet lukt om met zekerheid te bepalen of er bij jou wel of geen sprake is van een allergische reactie op antibiotica, is het soms nodig om je aanvullend te laten testen. "Dat kan onder meer met huidtesten die de allergoloog kan uitvoeren", licht Van Wolfswinkel toe. "Daarna weten we meestal zo goed als zeker of er wel of niet sprake is van een antibiotica-allergie."
Lees ook: